Theory of Meaning: application to French-Thai poetry translation

This article deals with poetry translation from French to Thai in the use of the Theory of Meaning. According to the theory, translation is possible in every language and every kind of speech as long as translation process is done at the meaning level and not at the language level. The Theory of Meaning recommends three main processes of translation which are understanding, deverbalization and expression. The differences between two main speeches, which are informative speech and aesthetic speech, are detailed as well as those between the poetry itself and the other sub-type of aesthetic speech. A translated version of French poem, Victor HUGO’s Demain, dès l’aube…, has been selected to demonstrate how this specific theory is applied in translating process step by step. Guiding criteria on the choices of Thai versification and the conclusion are given at the ending part of this article.

ทฤษฎีการแปลที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในปัจจุบันคือ ทฤษฏีความหมาย หรือ Théorie du sens ซึ่งเป็นทฤษฎีที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานที่ว่า การแปลเป็นสิ่งที่เป็นไปได้ในทุกภาษา ตราบเท่าที่กระบวนการแปลเน้นไปที่ “ความหมาย” หรือ “สาร” ที่ต้องการจะสื่อ ไม่ใช่ “ภาษา” หรือ “ยึดติดอยู่กับคำหรือการถ่ายภาพคำในต้นฉบับ” (Fortunato Israël.1990: 43) เพราะคำหรือภาษาในต้นฉบับมีหน้าที่เป็นเพียง “พาหนะ” ของ “สาร” เท่านั้น ตามทฤษฎีความหมาย กระบวนการแปลที่จะสัมฤทธิผลนั้น จะต้องให้ความสำคัญกับการทำความเข้าใจและการถ่ายทอด ไม่ได้มุ่งเน้นการเทียบเคียงสัญลักษณ์ทางภาษา โดยจะต้องเข้าใจให้ถ่องแท้ถึงความตั้งใจของผู้เขียน ก่อนที่จะถ่ายทอดไปยังผู้รับสาร ด้วยภาษาปลายทางที่เป็นธรรมชาติและถูกต้องตามแบบแผนของภาษานั้น ๆ โดยไม่มีการตัดทอนหรือแต่งเติมและทำให้ “สาร” ที่ต้องการจะสื่อนั้นผิดเพี้ยนไป จึงจะทำให้ “ผู้อ่านของเราเข้าใจสิ่งเดียวกันกับเจ้าของภาษาที่อ่านต้นฉบับ สามารถรับรู้ถึงลีลาการเสนอในแบบเดียวกัน และได้รับผลกระทบที่เท่าเทียมกันได้” (นพพร ประชากุล.  2541: 10)

การแปลในมุมมองของทฤษฎีความหมายนั้น เป็น “ปฏิบัติการถ่ายทอดความหมายซึ่งยึดเอาตัวสารเป็นหลัก โดยนำเอารายละเอียดของเนื้อหา ลีลาการเขียนข้อความและรสชาติด้านอารมณ์ความรู้สึกที่จับได้ทั้งหมดจากต้นฉบับมาถ่ายทอดอย่างเที่ยงตรงครบถ้วนในภาษาปลายทางด้วยแบบแผนที่เป็นธรรมชาติ ทั้งนี้ ถ้อยคำและโครงสร้างประโยคที่เป็นผลปรากฏในบทแปล จะเทียบได้ตรงหรือต่างกับภาษาต้นทางมากน้อยเพียงใดก็มิใช่ประเด็นอีกต่อไป...” (นพพร ประชากุล. 2541: 10) หากจะเทียบการแปลให้เห็นภาพง่าย ๆ เราสามารถเปรียบได้กับเครื่องดื่มอัดลมกระป๋องหรือ เครื่องดื่มที่รู้จักกันเป็นสากลอื่น ๆ ที่แม้ว่าภาษาที่เขียนบนบรรจุภัณฑ์จะเปลี่ยนแปลงไปตามประเทศที่ขายก็ตาม แต่ก็มีรสชาติเหมือนกันทั่วโลก การแปลก็เหมือนการถ่ายน้ำอัดลมหรือเทียบได้กับ “สาร” จากกระป๋อง “ภาษา” หนึ่งไปยังกระป๋องอีก “ภาษา” หนึ่ง หากแปลได้ดี ปริมาตรน้ำและรสชาติไม่ว่าจะอยู่ในกระป๋องของชาติใดก็จะเหมือนกัน หากรสชาติไม่เหมือนเดิม ก็แสดงว่ามีการแต่งเติม “สาร” อื่นที่นอกเหนือไปจากที่มีอยู่ดั้งเดิมลงไป หากปริมาตรมีมากกว่าเดิม ก็แสดงว่ามี “สารแปลกปลอม” หากน้อยกว่าเดิมก็แสดงว่า “ขาดสาร” หรือถ่ายทอด “สาร” มาไม่ครบนั่นเอง

ดาวน์โหลดฉบับเต็ม ฉบับตีพิมพ์ในวารสารมนุษยศาสตร์ปริทรรศน์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ปีที่ 29 ประจำภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2550 หน้า 19

theorie du sens et traduction poeme.pdf (1.72 MB)