อยากเล่าให้อาจารย์ต้น ฟังว่า บางทีหนูก็ไม่เข้าใจตัวเองนะคะ ว่าสมองตัวเองเป็นอะไร คือ แก้วตอนนี้เรียนภาษาฝรั่งเศสอยู่ที่ ปารีส น่ะค่ะ ก็เป็นครั้งที่สามแล้วที่มาเรียนภาษาฝรั่งเศส (ไปกลับเมืองไทยค่อนข้างบ่อยน่ะค่ะ) แก้วรู้สึกนะค่ะว่า บางทีก็พูดภาษาฝรั่งเศส คล่องยังกะพูดภาษาไทยเลย แต่บางทีพูด ติดๆขัด เหมือนตอนเพิ่งเริ่มเรียน ทั้งๆที่ ก็อยู่ฝรั่งเศสมา ปีกว่าแล้ว แก้วสัณนิษฐาน จากประสบการณ์การเรียนภาษาน่ะค่ะ มันมีอยู่ สี่ ประการน่ะค่ะที่มีอิทพลต่อการทำงานของสมองน่ะค่ะ (เฉพาะกับตัวหนูเองนะค่ะ คนอื่นเป็นยังไงไม่ทราบ) ประการแรก คือ เวลานอน รู้สึกว่า ถ้าช่วงไหน พักผ่อนเพียงพอ สมองทำงานได้ดี เวลาพูด ฉลุยหายห่วง 2 อารมณ์และสภาพจิตใจ ข้อนี้ไม่รู้สิค่ะ ก็สังเกตุมาหลายปีแล้ว ท่าช่วงไหนหัวใจหดหู่ พูดยังไงก็ไม่คล่องหรอกค่ะ ฝึกยังไงก็อย่างนั้น แต่ช่วงไหนที่มีความสุขสุดขีดนะคะ โหพูดได้เป็นต้อยหอย เลยค่ะ อย่างช่วง เดือนสิงหาที่ผ่าน มา ไม่รู้สิคะ ตอนนั้นชีวิตมีความสุขมาก แบบที่ว่าชีวิตนี้ไม่ต้องการอะไรอีกแล้ว Perfect life เลยค่ะ คนฝรั่งเศสคนไหนถามว่า Comment cava? แก้วจะบอกทันทีว่า je suis en train d"avoir la belle vie? พวกการผันกริยา หรือตัด สระที่ชน ไม่เปนปัญหาเวลาพูดเลยค่ะตอนนั้น พอสิ้นเดือนหนูกลับเมืองไทย กัปตันบนเครื่องประกาศว่า ผู้โดยท่านใดที่ไม่ถนัดภาษาอังกฤษเรามีลูกเรือที่สามารถพูดภาษาอื่นได้ หนูขอฝรั่งเศสทันทีเลยค่ะ ไม่รู้สิคะ ตอนนั้นหนูหนุกสนานกับการพูดภาษาฝรั่งเศสมาก เรียกได้ว่าพูดคล่องแบบภาษาไทยเลย ไม่ต้องแปล สมองสั่งลิ้นไปเลยค่ะ สนุกจนชีวิตนี้ไม่อยากพูดภาษาอังกฤษเลยค่ะ ทั้งๆที่ตอนนั้นหนูพูดได้แต่ไม่พูดเองแหละค่ะ 3 หัวข้อเรื่องที่เราพูด ว่าเราพูดเรื่องอะไร ตรงนี้เช่นกันค่ะ ถ้าเป็นเรื่องที่เราไม่ได้ใช้กันในทุกวงการ อย่างพวก หัวข้อการเมือง อะไรทำนองนี้การพูดการจาความคล่องจะลดลงทันที และประการสุดท้าย คือ พูดกับใคร ไม่รู้สิคะ ถ้าแก้วพูดกับเพื่อนคนต่างชาติ ด้วยกันเองทำให้แก้วมีความมั่นใจมากกว่า ไม่เขินอายทำให้พูดด้วยความมั่นใจและคล่องแคล่ว แต่ถ้าพูดกับชาวฝรั่งเศส พวกเด็กวัยรุ่นน่ะค่ะ ความคล่องตรงนั้นจะหายไปทันที คือแก้วสังเกตุเหตุผลเหล่านี้มาตั้งแต่ที่เรียนภาษาอังกฤษแล้วค่ะ นานพอสมควร คืออยากทราบว่าอาจารย์ต้นว่า สี่ประการที่แก้วกล่าวมันเกี่ยวไหมคะ